2012 වසරේදී සුප්‍රීම්සැට් නමින් නව සමාගමක් ශ්‍රී ලංකා ආයෝජන මණ්ඩලය (BOI) යටතේ ලියාපදිංචි වූ විට බොහෝ දෙනෙකු තුළ ඇති වුයේ සුභවාදී හැඟීමකි. එවකට රුපියල් බිලියන 1.828 ක දැවැන්ත ආයෝජනයක් සමඟ අභ්‍යවකාශ තාක්ෂණයට අත ගැසීමට ශ්‍රී ලංකාව සූදානම් වන බවට එය සංකේතයක් විය. නමුත් පසුකාලීනව හෙළිදරව් වූ කරුණු අනුව පෙනී යන්නේ, මෙම ව්‍යාපෘතිය අභ්‍යවකාශ සිහිනයක් නොව, මූල්‍ය වංචා, බදු වරප්‍රසාද අයුතු ලෙස පරිහරණය කිරීම සහ දේශපාලන සම්බන්ධතා ඔස්සේ පවත්වාගෙන ගිය සූක්ෂ්ම ක්‍රියාවලියක් බවයි.

මෙම ලිපිය, Numbers.lk වෙබ් අඩවියෙන් හෙළිදරව් වූ කරුණු පදනම් කර ගනිමින් ලියා තිබේ.

සුප්‍රීම්සැට්-1″ ලෙස හැඳින්වූයේ ශ්‍රී ලංකාවටම අයත් වෙනම චන්ද්‍රිකාවක් නොවේ. එය චීනයට අයත් ChinaSat-12 චන්ද්‍රිකාවේ ධාරිතාවෙන් කොටසක් කුලී පදනම මත ලබාගෙන, එය “සුප්‍රීම්සැට්-1” ලෙස අලෙවි කිරීමකි. මෙය තාක්ෂණිකව වරදක් නොවුණත්, රටට නව තාක්ෂණික ජයග්‍රහණයක් ලැබුණා යන හැඟීම ඇති කිරීමට ගත් උත්සාහයක් ලෙස පෙනී යයි.

සමාගමේ හිමිකාරීත්වය ද විමර්ශනයට ලක් විය යුතු කරුණකි. Supreme Global Holdings සහ Supreme SL Investment යන සමාගම් මගින් මෙහෙයවුණු මෙම ව්‍යාපෘතියට, එවකට ජනාධිපති මහින්ද රාජපක්ෂ මහතාගේ බාල පුත් රෝහිත රාජපක්ෂ මහතා තාක්ෂණික අධ්‍යක්ෂවරයා ලෙස සම්බන්ධ විය. ඔහුට, Dycer International නම් ඔහුගේම සමාගමක් හරහා කොටස් පවා ලබා දී ඇත. මීට අමතරව, සමාගමේ ප්‍රධානියෙකු වන මැලේසියානු ජාතික ජය සුදීර් ජයරාම්, ඉරාකයේ “තෙල්-සඳහා-ආහාර” වංචාවට සම්බන්ධ බවටත්, මෙරට ගුවන් තොටුපළේදී ප්‍රකාශ නොකළ මුදල් තොගයක් සමඟ හසුවී දේශපාලන බලපෑම් මත මුදා හැර ඇති බවටත් වාර්තා විය. Supreme SL Investment නම් සමාගම, බොහෝ විට “ෂෙල් සමාගමක්” (shell company) හෝ විශේෂ කාර්ය වාහනයක් (Special Purpose Vehicle – SPV) විය හැකි බවට ද සැක මතු වී ඇත.

සුප්‍රීම්සැට් ව්‍යාපෘතියට සම්බන්ධ වූ එම පුද්ගලයන්ම, පසුව තවත් දැවැන්ත දේපළ වෙළඳාම් ව්‍යාපෘතියක් වූ “හෝර්ටන් චතුරශ්‍රය” (Horton Square) ආරම්භ කළේය. මෙහිදී ද, සුප්‍රීම්සැට්හි සිටි ප්‍රධානීන් වන මනිවන්නන්, ජයරාම් සහ ඩි සිමෝන් යන තිදෙනාම සිටි අතර, ඔවුන් සම්බන්ධයෙන් පැවති විවිධ ගැටලු නිසා ආයෝජන මණ්ඩලය විසින් මෙම ව්‍යාපෘතිය ප්‍රතික්ෂේප කර තිබුණි. එහෙත්, නාගරික සංවර්ධන අධිකාරිය (UDA) විසින් එය අනුමත කිරීම පුදුම සහගතය.

මෙම ව්‍යාපෘතියේදී ද, අවසාන හිමිකාරීත්වය වසන් කිරීම සඳහා එක්සත් අරාබි එමීර් රාජ්‍යයේ පිහිටි Paradise Island Holdings Ltd. නම් offshore සමාගමක් භාවිතා කර තිබුණි. මෙම සමාගමේ අධ්‍යක්ෂවරියක් වූ රේණුකා ෂන්මුගනාදන්, මහින්ද රාජපක්ෂ මහතාගේ ඥාති සොයුරියක වන නිරූපමා රාජපක්ෂගේ නැන්දණිය වීම තවත් විශේෂත්වයකි. හෝර්ටන් චතුරශ්‍රය සඳහා ඉඩම මිලදී ගෙන ඇත්තේ ඇමරිකානු රජය විසින් $50 කෝටියක ජාත්‍යන්තර වංචාවකට සම්බන්ධ බවට චෝදනා ලැබූ රෙන්සි එඩ්වර්ඩ්ස්ගේ බිරිඳ වන පූර්ණි එඩ්වර්ඩ්ස්ගෙනි.

මෙම සමස්ත සිදුවීම මහජන අවධානයට ලක් වූයේ පාර්ලිමේන්තුවේදී අග්‍රාමාත්‍ය හරිනි විසින් සුප්‍රීම්සැට් සමාගමේ ආදායම රුපියල් බිලියන 343.9 ක් ලෙස ප්‍රකාශ කිරීමත් සමඟය. පසුව ඇමති වසන්ත සමරසිංහ මහතා විසින් එම අගය රුපියල් මිලියන 343.9 ක් ලෙස නිවැරදි කළත්, මෙවැනි අතිශයෝක්තියෙන් යුත් සංඛ්‍යාවක් පවා ප්‍රකාශ කිරීමට පෙළඹීම, රාජ්‍ය නායකයින්ගේ මූල්‍ය සාක්ෂරතාව පිළිබඳව බරපතළ ප්‍රශ්න මතු කරයි. මෙහිදී තේරුම් ගත යුතු වැදගත්ම කරුණ වන්නේ, එම ආදායම අදාළ පෞද්ගලික සමාගමට ලැබුණු ආදායමක් මිස, ශ්‍රී ලංකා රජයට ලැබුණු ආදායමක් නොවන බවයි.

සුප්‍රීම්සැට් වැනි සමාගම් මෙවැනි මෙහෙයුම් සඳහා ප්‍රධාන වශයෙන් යොදා ගන්නේ BOI වරප්‍රසාදයන්ය. BOI යටතේ ලියාපදිංචි සමාගම්වලට බදු නිවාඩු (tax holiday) කාලයක් ලැබෙන අතර, එම කාලය තුළ ඔවුන් ශ්‍රී ලංකාවේ ආදායම් බදු ගෙවීමෙන් නිදහස් වේ. මෙම ක්‍රමය තුළින්, පෞද්ගලික සමාගම්වලට විශාල ලාභයක් ඉපැයීමටත්, එම ලාභ විදෙස් රටවලට මාරු කිරීමටත් හැකි වන අතර, රටේ භාණ්ඩාගාරයට සැබෑ දායකත්වයක් නොලැබේ.

අවසානයේදී පැහැදිලි වන්නේ මෙවැනි රටාවකි: දේශපාලනිකව සම්බන්ධකම් ඇති හෝ විදේශීය ආයතන BOI යටතේ ලියාපදිංචි වේ, විශාල ආයෝජන ප්‍රකාශ කරයි, බදු රහිතව ලාභ උපයයි, එම ලාභ විදේශීය ගිණුම්වලට මාරු කරයි, සහ අවසානයේදී ශ්‍රී ලංකාවට කිසිදු ප්‍රයෝජනයක් නොසලසා පිටව යයි. මෙය BOI හි ඇති අධීක්ෂණ දුර්වලතා සහ නියමිත පරීක්ෂණ ක්‍රියාවලියක් නොමැති වීම පෙන්නුම් කරයි.

මෙම සිදුවීමෙන් පසු, රජය විසින් BOI ආයතනය විගණනය කර, එහි සියලු ගිවිසුම් සහ පොරොන්දු සමාලෝචනය කර, පද්ධතිය පිරිසිදු කරනු ඇතැයි බලාපොරොත්තු විය හැකිය. මෙම කතාව අපට කියා දෙන්නේ, ආකර්ෂණීය “ආයෝජන” ප්‍රකාශයන්ට පිටුපසින් සැඟවුණු සැබෑ තත්ත්වය පිළිබඳව වඩාත් විමසිලිමත් විය යුතු බවයි.